24-6-2012
άρθρο Γ. Σούρλα

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΜΟΡΦΗ Ο ΡΗΓΑΣ ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ
Η 24 ΙΟΥΝΙΟΥ ΗΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ

Την 24η Ιουνίου 1798 οι τούρκοι στραγγάλισαν το Ρήγα κι έριξαν το κορμί του στο Δούναβη αλλά δεν μπόρεσαν να πνίξουν τα οράματά του, να σβήσουν τις παρακαταθήκες που άφησε όχι μόνο για την πατρίδα αλλά για τα Βαλκάνια, την Ευρώπη την Ανθρωπότητα.

Η μεθοδικότητα του, τα οράματα, οι πρωτοποριακές του ιδέες, η θυσία του τον ενέταξαν στο πάνθεον των Ηρώων και τον κατέστησαν παγκόσμια μορφή.

Αν περιοριστούμε μόνο στο πολίτευμα του Ρήγα θα δούμε ότι προηγείται όλων των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ατόμων και κοινωνικών ομάδων ανεξάρτητα από θρησκευτικές, φυλετικές και γλωσσικές διακρίσεις και συγκεκριμένα προηγείται:

ΤΟΥ ΟΗΕ
Μετά από 150 χρόνια η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αποφασίζει να ψηφίσει την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων όπου συμπεριλαμβάνονται άρθρα όπως τα διατυπώνει ο Ρήγας στα «ΔΙΚΑΙΑ» του ανθρώπου. Το άρθρο 20 της Οικουμενικής Διακήρυξης αναφέρει: «Καθένας έχει το δικαίωμα να συνέχεται και να συνεταιρίζεται ελεύθερα και για ειρηνικούς σκοπούς» αντιστοιχεί με το άρθρο 7 των δικαίων του ανθρώπου του Ρήγα «Το δίκαιο να φανερώνουμε την γνώμη μας και τους συλλογισμούς μας, τόσον με την τυπογραφία, όσο και με άλλον τρόπον, το δίκαιον του να συναθροιζόμαστε ειρηνικώς».

ΤΗΣ ΤΕΛΙΚΗΣ ΠΡΑΞΗΣ ΤΟΥ ΕΛΣΙΝΚΙ
Χρειάστηκε να περάσουν 177 χρόνια από τότε που ο Ρήγας εξέδωσε το Πολίτευμά του για να συμπεριλάβουν 35 ηγέτες από τη Δυτική και Ανατολική Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τον Καναδά στην τελική πράξη του Ελσίνκι αρχές ανθρωπίνων δικαιωμάτων όπως τις διετύπωσε ο Ρήγας. Το 1975 συμφωνούν ότι: «Τα συμμετέχοντα κράτη θα σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τας θεμελιώδεις ελευθερίας συμπεριλαμβανομένων της ελευθερίας σκέψεως, συνειδήσεως, θρησκείας ή πίστεως δι' όλους αδιακρίτως φυλής, φύλου, γλώσσης ή θρησκείας». Ο Ρήγας τόσο στα Δίκαια του Ανθρώπου όσο και στο Σύνταγμά του κατοχυρώνει ίσα δικαιώματα σ' όλους τους πολίτες ανεξαρτήτως θρησκείας και γλώσσης, φύλου και φυλής. "Όλοι οι άνθρωποι, χριστιανοί και τούρκοι κατά φυσικό λόγο είναι ίσοι". (άρθρο 3 της διακήρυξης) Και ακόμη «... χωρίς εξαίρεσιν θρησκείας και διαλέκτου ...». (άρθρο 2 του συντάγματος)

ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΧΑΡΤΗ
Το πολίτευμα του Ρήγα εκτός από το δημοκρατικό έχει και έντονο κοινωνικό χαρακτήρα. Αναγνωρίζει το δικαίωμα για εργασία και για συνταξιοδότηση, σε περίπτωση ανικανότητας ή πολεμικής αναπηρίας. Το κράτος οφείλει να βοηθά τους φτωχούς, τους ανήμπορους για να επιβιώσουν "το κοινό χρεωστεί μίαν βοήθειαν εις τους δυστυχείς εγκατοίκους, τόσον εις το να τους προμηθεύση να έχουν τι να εργάζονται όσο και να δώσει τρόπον ζωής εις εκείνους δεν ημπορούν πλέον να δουλέψουν". Μετά από 180 περίπου χρόνια το Συμβούλιο της Ευρώπης συντάσσει τον Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Χάρτη.

ΠΡΩΤΟΠΟΡΟΣ ΣΤΗ ΠΑΙΔΕΙΑ
Η παιδεία αποτελεί για τον Ρήγα προτεραιότητα. «Εκ των γραμμάτων γεννάται προκοπή με την οποίαν λάμπουν τα ελεύθερα έθνη». Ολοι χωρίς εξαίρεσιν έχουν χρέος να ηξεύρουν γράμματα. Η πατρίς έχει να καταστήση σχολεία εις όλα τα χωρία δια τα αρσενικά και θηλυκά παιδιά" αναφέρει το άρθρο 22. Πιστεύει ο Ρήγας ότι με την παιδεία μπορούν να βρουν εφαρμογή οι αρχές του Πολιτεύματός του, να λειτουργήσει ο νόμος, που είναι η υπέρτατη εξουσία για τον Ρήγα, επ' αγαθώ της πατρίδας. Πρέπει να σημειωθεί ότι η υποχρεωτική εκπαίδευση καθιερώθηκε στην Ευρώπη μετά από ένα και πλέον αιώνα. Στην Ελλάδα για πρώτη φορά η υποχρέωση στοιχειώδους εκπαίδευσης καθιερώθηκε με το Σύνταγμα του 1910 (άρθρο 16) δηλαδή 123 χρόνια αργότερα από τις συνταγματικές ρυθμίσεις που προτείνει ο Ρήγας.

ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΡΗΓΑ ΓΙΑ ΠΑΝΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Το Όραμα του Ρήγα δικαιώνεται και από τις εξελίξεις στη Δυτική Ευρώπη. Εκείνοι που αμφισβητούν τη δυνατότητα διαβαλκανικής εργασίας δεν έχουν παρά να δουν τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Αποτελούν σήμερα την κοινότητα 27 λαοί με διαφορετική ιστορία, γλώσσα, θρησκεία, παραδόσεις. Παρά τις διαφορές αυτές προχώρησαν στην πολιτική–οικονομική–νομισματική ένωση. Ξεπέρασαν τις διαφορές τους και έφθασαν στο σημείο να τροποποιούν Συντάγματα και νόμους για να τα προσαρμόσουν στις επιταγές της Ε.Ε. Χώρες που πριν από 70 χρόνια συγκρούστηκαν και βάφτηκαν στο αίμα, σήμερα συνεργάζονται αρμονικά.

Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι θα πρωταγωνιστούσαν στην υλοποίηση της Ιδέας της Ενωμένης Ευρώπης η Γερμανία του Αντενάουερ και η Γαλλία του Ντε Γκωλ. Γιατί επομένως δεν θα μπορούσε να λειτουργήσει η Παμβαλκανική δημοκρατία του Ρήγα Βελεστινλή μετά την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού και θεωρείται από ορισμένους ανεδαφική και ανεφάρμοστη; Γιατί ήταν περισσότερο ετερογενείς οι λαοί των Βαλκανίων από τους Αγγλους και Σκώτους, Ουαλλούς και Ιρλανδούς.

Ο Ρήγας έπραξε το καθήκον του. Άφησε παρακαταθήκες. Σε μας εναπόκειται ν ανταποκριθούμε στις προσδοκίες του και να υλοποιήσουμε τα οράματα του για τα παναθρώπινα ιδανικά.

 Ρήγας Βελεστινλής

• ◄ προηγ: ◄ ΝΟΘΕΥΜΕΝΑ ΚΑΥΣΙΜΑ ΣΤΙΣ ΕΝΟΠΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ - ΤΟ ΣΚΑΝΔΑΛΟ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ