23-6-2007
άρθρο Γ. Σούρλα

Ο ΕΥΘΥΔΗΜΟΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΑΓΝΗΣΙΑ ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΣΤΗΝ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΑΣΙΑ

Το Αφγανιστάν δεν είναι μόνο γνωστή ως χώρα που βλασταίνει η παραγωγή κι η διακίνηση ναρκωτικών. Δεν είναι μόνο η μπαρουταποθήκη της Κεντρικής Ασίας γεμάτη από εκρηκτικά, όπλα και ένοπλους. Αφγανιστάν δεν σημαίνει απαραίτητα, απαγωγές, βομβιστικές επιθέσεις, «έξυπνες» νάρκες και παγιδευμένα αυτοκίνητα.

Και φυσικά δεν ήταν μόνο η συναρπαστική αποστολή της Βουλής, που πραγματοποιήσαμε με τη Διακομματική Επιτροπή κατά των ναρκωτικών σε έναν τόπο σπαρασσόμενο απ τον εμφύλιο. Σε μια χώρα που προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές της από τις θηριωδίες των Ταλιμπάν.

Το Αφγανιστάν είναι μια χώρα με αρχέγονους μύθους που μπορεί σήμερα να παραμένει βυθισμένη στη λήθη και τη σκόνη αλλά κουβαλά τους θησαυρούς ενός μοναδικού πολιτισμού. Και γευτήκαμε το απόσταγμα μιας μεγάλης συγκινησιακής φόρτισης όταν οι ίδιοι οι Αφγανοί μας μίλησαν για τον Βασιλιά Ευθύδημο από τη Μαγνησία. Όταν οι ίδιοι οι αξιωματούχοι αυτής της παράξενης χώρας μας μίλησαν πρώτοι για τον ένδοξο Βασιλιά που στους χρόνους μετά τον Αλέξανδρο, ηγήθηκε στην επικράτεια της Βακτριανής.

Η αποστολή στο Αφγανιστάν ήταν συνέχεια μιας σημαντικής συνάντησης στην Αθήνα κορυφαίων ξένων και Ελλήνων αρχαιολόγων Πανεπιστημιακών και Ιστορικών, για τον Ελληνιστικό πολιτισμό στην Ασία. Και μάλιστα, δόθηκε για πρώτη φορά στο ευρύ κοινό της χώρας μας όλη η διάσταση ενός πολιτιστικού μεγαλείου. Είχα συναντηθεί στο γραφείο μου στη Βουλή με κορυφαίους ξένους αρχαιολόγους που ανασκάπτουν τους Ελληνικούς θησαυρούς στην Κ. Ασία ανακαλύπτοντας πόλεις του Μ. Αλεξάνδρου, ιερά, κιονόκρανα, ληκύθους, αγάλματα, επιγραφές, κεραμικά και νομίσματα.

Η πρωτοβουλία μου να σταλεί Ελληνική αρχαιολογική αποστολή στην Κεντρική Ασία μου έδωσε την ευκαιρία να συναντηθώ με τον Πιέρ Λερίς Διευθυντή του Γαλλικού Κέντρου Επιστημονικών Ερευνών, τον καθηγητή του Πανεπιστημίου του Στρασβούργου Ζ. Ταρζί τον κορυφαίο νομισματολόγο καθηγητής της Σορβόννης Οσμούντ Μποπαράτσι κ.α.

Είναι συναρπαστικό να ακούει κανείς για τους Ελληνικούς θησαυρούς που έχει φέρει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στο Αφγανιστάν, το Τατζικιστάν, το Ουζμπεκιστάν. Αλλά τα πιο σημαντικά εκθέματα είναι αυτά που κοσμούν σήμερα το μουσείο της Καμπούλ. Εκεί βρίσκονται πολλοί απ τους θησαυρούς των Σελευκιδών. Όσοι τουλάχιστον διασώθηκαν. Σε ολόκληρη την επικράτεια των Ελληνιστικών Βασιλείων, η επίσημη γλώσσα ήταν η Ελληνική, η επίσημη γραφή ήταν επίσης η Ελληνική, στις συναντήσεις και τις άλλες δημόσιες συναθροίσεις των πολιτών δεν άκουγες άλλη γλώσσα εκτός απ τα Ελληνικά.

Σήμερα μετά από παύσεις αιώνων, στις ιδιαίτερες περιοχές η αρχαιολογική σκαπάνη ανακαλύπτει Ελληνικά και Ελληνιστικά νομίσματα, ληκύθους από τα Μέγαρα και τη Μαγνησία, αγάλματα κεραμικά με Θεσσαλικά άλογα, ελληνικές επιγραφές –τα περισσότερα στην περιοχή του σημερινού Ουζμπεκιστάν που τότε ήταν το Βασίλειο της Σογδιανής και της Βακτριανής ηγεμονίας στην καρδιά της Ασιατικής στέπας– στις οποίες για μία μεγάλη χρονική περίοδο κυριάρχησαν οφοί Βασιλείς από τη Μαγνησία, όπως ο Ευθύδημος ο Συνετός και ο γιος του Δημήτριος.

Και οι δύο επίγονοι του Μ. Αλεξάνδρου, Σελευκίδες. Σύμφωνα με τα αρχεία Ρώσων ειδικών από την Αγία Πετρούπολη, οι γονείς του Ευθύδημου κατάγονταν από την ευρύτερη περιοχή του Βελεστίνου (σ.σ. το σχετικό λήμμα αναφέρει ότι ο τόπος καταγωγής του βασιλιά Ευθύδημου ήταν από την ίδια γεωγραφική περιοχή όπου γεννήθηκε ο ήρωας των Ελληνικών προεπαναστατικών χρόνων Ρήγας Βελεστινλής)!! Αλλά αργότερα πέρασαν από τα Μικρασιατικά παράλια κι εγκαταστάθηκαν στην αποικία των Mαγνητών τη Μαγνησία του Μαιάνδρου ποταμού. Κι εκεί γεννήθηκε ο Ευθύδημος. Λίγο πιο κάτω υπήρχε και δεύτερη αποικία των Μαγνητών στην Καρία της Λυκίας, αλλά είναι εξακριβωμένο ιστορικά πως ο βασιλιάς Ευθύδημος γεννήθηκε στη Μαγvησία του Μαιάνδρου.

Σήμερα, στις ανασκαφές που πραγματοποιεί ο κορυφαίος ακαδημαϊκός του Ουζμπεκιστάν Εντβαρ Ρετβελάτζε έχουν βρεθεί νομίσματα του Ελληνο-Βακτριανού Βασιλείου με τη μορφή του βασιλιά Ευθύδημου και ελληνική γραφή πάνω στα χάλκινα νομίσματα.

Από τη μια εικονίζεται ένα Θεσσαλικό άλογο να καλπάζει –γεγονός που επιβεβαιώνει την καταγωγή– από κάτω ακολουθεί στα ελληνικά η λέξη «Ευθύδημου» και απ' την άλλη όψη του νομίσματος εικονίζεται το κεφάλι του Ηρακλή. Έχουν βρεθεί και άλλα νομίσματα όπως αυτό με το πρόσωπο του Ευθυδήμου και από την άλλη πλευρά βρίσκεται χαραγμένος ένας βωμός.

Ο Βασιλιάς από τη Μαγνησία που ήταν ο ηγεμόνας μιας τεράστιας περιοχής που περιελάμβανε γεωγραφικές ζώνες οι οποίες σήμερα ανήκουν στο βόρειο Πακιστάν, το Αφγανιστάν, το Ουζμπεκιστάν, το Τουρκμενιστάν, το Β.Δ. Κασμίρ και τη Β. Δ. Ινδία, βασίλεψε επί 30 χρόνια από το 230-200 π.Χ. Ο γιος του Δημήτριος διαδεχόμενος τον πατέρα του βασίλεψε 15 χρόνια από το 200 έως το 185 π.Χ. Τα νομίσματα της εποχής του Δημητρίου εικονίζουν τον Θεό Απόλλωνα και από την άλλη πλευρά μια άγνωστη θεότητα.

Οι ιστορικές αναφορές για τον συνετό βασιλιά της δυναστείας των Σελευκιδών είναι λιγοστές, αλλά έχουν μεγάλη αξία αφού θεωρείται ο θεμελιωτής του Ελληνικού κράτους της Κεντρικής Ασίας. Μάλιστα η προτομή του κοσμεί σήμερα το Μουσείο Αλμπανι της Ρώμης.

Ως στρατιωτικός από τη Μαγνησία του Μαιάνδρου εστάλη να υπηρετήσει στα βάθη της Ανατολίας όπου διακρίθηκε. Κατά την παραμονή του στη Βακτριανή και συγκεκριμένα στα Βάκτρα του σημερινού Τουρκμενιστάν κοντά στα σύνορα του Ουζμπεκιστάν ο Ευθύδημος ο Α' γινόταν ολοένα και περισσότερο δέκτης εντονότατων διαμαρτυριών των Ελλήνων και των Ινδών κατοίκων της περιοχής για την πολιτική του προκατόχου του Διοδότου Β'. Ο κίνδυνος εξέγερσης των τοπικών πληθυσμών τον οδήγησε να δράσει με επιτυχία κατά του Διοδότου. Η πολιτική του νέου ηγεμόνα από τη Μαγνησία υπήρξε συνετή. Γι' αυτό και οι Έλληνες και οι Πέρσες και οι Ινδοί υπήκοοί του στάθηκαν στο πλευρό του με αυταπάρνηση ιδιαίτερα στις δύσκολες στιγμές του και κυρίως όταν επιτέθηκε κατά του Βασιλείου του ο Αντίοχος Γ' με σκοπό να προσαρτήσει το βασίλειο των Σελευκιδών την αποσπαθείσα Βακτρία, Σογδιανή και Ινδία.

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΥ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ Γ. ΣΟΥΡΛΑ ΜΕ ΚΟΡΥΦΑΙΟΥΣ ΞΕΝΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΟΥΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΣΤΗΝ Κ. ΑΣΙΑ

• ► επόμ: ► Η ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΑΛΜΥΡΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΗΣ 17ΗΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 1881
• ◄ προηγ: ◄ Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ KAI ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ