Βόλος, Ιερά Μητρόπολη Δημητριάδος
4 έως 7 Δεκεμβρίου 2005

Α' Διαβαλκανικό Συνέδριο με θέμα:
«Ο Ρόλος της Εκκλησίας στην Ευρωπαϊκή Προοπτική των Ευρωπαϊκών Κρατών»

Με επιτυχία ξεκίνησαν οι Εργασίες του Διαβαλκανικού Συνεδρίου «Ο Ρόλος της Εκκλησίας στην Ευρωπαϊκή Προοπτική των Ευρωπαϊκών Κρατών», την Κυριακή 4 Δεκεμβρίου 2005, με την επίσημη Τελετή, που έλαβε χώρα στο Πνευματικό Κέντρο της Ιεράς Μητροπόλεως. Το Συνέδριο συνδιοργανώθηκε από τη Μητρόπολη Δημητριάδος, το Υπουργείο Εξωτερικών και το Διεθνές Ινστιτούτο Διαβαλκανικής Συνεργασίας «Ρήγας Βελεστινλής».

Στόχοι του εν λόγω Συνεδρίου ήταν:
• Η διερεύνηση του ρόλου της Εκκλησίας στην πορεία των Βαλκανικών κρατών προς την Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση , αλλά και του ρόλου της στην πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Η περαιτέρω ανάπτυξη διεκκλησιαστικών συνεργασιών μέσα στο Ευρωπαϊκό πλαίσιο.
• Η ανάδειξη των τοπικών Εκκλησιών ως εταίρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που μπορούν να συμβάλλουν στην ανάπτυξη των Βαλκανίων με βάση τα ευρωπαϊκά ιδεώδη, με έμφαση στη διάσωση και ανάδειξη της τοπικής πολιτιστικής τους ιδιαιτερότητας.

Η Εκδήλωση ξεκίνησε με τον Αγιασμό που τέλεσε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού κ.κ. Ιγνάτιος. Στη συνέχεια αναγνώσθηκε το μήνυμα του Μακαριωτάτου Αρχιεπισκόπου Αθηνών και Πάσης Ελλάδος κ.κ. Χριστόδουλου , από τον εκπρόσωπό του, Θεοφιλέστατο Επίσκοπο Βελεστίνου κ. Δαμασκηνό και του Υφυπουργού Εξωτερικών κ. Παναγιώτη Σκανδαλάκη, υπό την αιγίδα του οποίου πραγματοποιείται το Συνέδριο.

Αμέσως μετά χαιρετισμό απηύθυνε ο κ. Γεώργιος Σούρλας, Πρόεδρος του Διεθνούς Ινστιτούτου Διαβαλκανικής Συνεργασίας «Ρήγας Βελεστινλής» και Αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων. Εκ μέρους των Αρχών του Βόλου το Συνέδριο χαιρέτισαν η Εκπρόσωπος του Νομάρχου Μαγνησίας κ. Αντωνοπούλου και ο Δήμαρχος Βόλου κ. Κυρ. Μήτρου. Η τελετή ολοκληρώθηκε με τους χαιρετισμούς από τους Εκπροσώπους των Ορθοδόξων Εκκλησιών από τη Σερβία, τη Ρουμανία, τη Βουλγαρία και την Αλβανία. Την έναρξη των εργασιών του συνεδρίου κήρυξε ο Σεβασμιώτατος Ποιμενάρχης, Μητροπολίτης Δημητριάδος και Αλμυρού κ.κ Ιγνάτιος.

Στο συνέδριο συμμετείχαν Εκπρόσωποι από την Μητρόπολη Νύσσης και την Επισκοπή Βρανίων της Σερβία, ο Επίσκοπος Πετρώνιος, Βοηθός Επίσκοπος του Πατριάρχου Ρουμανίας, Εκπρόσωποι από τη Μητρόπολη Βάρνας της Βουλγαρίας και οι Εκπρόσωποι του αρχιεπισκόπου Αλβανίας. Ως Εισηγητές συμμετέχουν και εκπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα Βαλκάνια. Τις εργασίες του Συνεδρίου παρακολούθησαν και φοιτητές από το οικοτροφείο της αποστολικής Διακονίας και της Ι. Αρχιεπισκοπής Αθηνών, προερχόμενοι από τις Βαλκανικές Χώρες και από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Στο συνέδριο μίλησαν επίσης μεταξύ άλλων:
• ο κ. Βασίλειος Μαραγκός (Ευρωπαϊκή Επιτροπή / Γενική Διεύθυνση Διεύρυνσης), εκπρόσωπος από Σερβία-Μαυροβούνιο,
• ο κ. Γεώργιος Παπαδόπουλος, εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Αλβανίας,
• ο κ. Κων/νος Ζορμπάς, Διευθυντής του Παρατηρητηρίου Κοινωνικών Φαινομένων της Εκκλησίας της Ελλάδος,
• ο κ. Αριστοτέλης Γαβριλιάδης, (Ευρωπαϊκή Επιτροπή/Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης, Ελευθερίας και Ασφάλειας),
• ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Οράντεα κ. Πετρώνιος (Πατριαρχείο της Ρουμανίας),
• ο κ. Ιωάννης Ζερβός, Γενικός Γραμματέας της Διαβαλκανικής Ομοσπονδίας Ορθοδόξων Νεολαίων,
• ο Πανοσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης Χαράλαμπος Νίσιεβ (Εκκλησία της Βουλγαρίας) και
• ο Οσιολογιώτατος Αρχιμανδρίτης Θεοφάνης Μαντάς (Εκκλησία της Ρουμανίας).

Στη δεύτερη ημέρα των εργασιών του Συνεδρίου έλαβε χώρο η Πρώτη Συνεδρία με θέμα: «Ευρωπαϊκή Ένωση και Βαλκάνια», που περιελάμβανε την εισήγηση του κ. Βασιλείου Μαραγκού, μέλους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Γενικής Διεύθυνσης Διεύρυνσης Σερβία-μαυροβούνιο με θέμα: «Η Ευρωπαϊκή Ενταξιακή Πολιτική για τα Βαλκάνια» και την εισήγηση του κ. Γεωργίου Παπαδόπουλου, Εκπροσώπου της Εκκλησίας της Αλβανίας με θέμα: «Η Αλβανία από τη Δικτατορία προς το Δρόμο για την Ευρωπαϊκή Ένωση». Η δεύτερη Συνεδρία με θέμα «Ευρωπαϊκή Ένωση και Κοινωνία των Πολιτών» περιλαμβάνει την εισήγηση του κ. Κων/νου Ζορμπά, Διευθυντή του Παρατηρητηρίου Κοινωνικών Φαινομένων της Εκκλησίας της Ελλάδος, με θέμα: «Κοινωνία των Πολιτών και Εκκλησία στο Ευρωπαϊκό Σύνταγμα» και την Εισήγηση του κ. Αριστοτέλη Γαβριλιάδη, Μέλους της Ευρωπαϊκής επιτροπής και της Γενικής Διεύθυνσης Δικαιοσύνης Ελευθερίας και Ασφάλειας με θέμα: «Ευρωπαϊκή Ένωση και Ανθρώπινα Δικαιώματα». Η δεύτερη ημέρα των εργασιών του Συνεδρίου ολοκληρώθηκε με τη συμμετοχή των Συνέδρων στον πανηγυρικό Εσπερινό για την Εορτή του Αγίου Νικολάου.

Από την πλευρά του ο κ. Γ. Σούρλας, Β' Αντιπρόεδρος της Βουλής και Πρόεδρος του Διεθνούς Ινστιτούτου Διαβαλκανικής Συνεργασίας «Ρήγας ο Βελεστινλής» χαιρέτισε τους συνέδρους, τονίζοντας τον εποικοδομητικό ρόλο της Θρησκείας στην αλληλοκατανόηση, τον σεβασμό και την ειρηνική συνύπαρξη των λαών της Νοτιανατολικής Ευρώπης. Συγκεκριμένα ο κ. Γ. Σούρλας αναφερόμενος στο «Ρόλο της Ορθοδοξίας στα Βαλκάνια στο Δρόμο για την Ενωμένη Ευρώπη» πρόσθεσε τα εξής:

Η συνάντηση εκπροσώπων των Ορθοδόξων εκκλησιών των Βαλκανικών χωρών παρέχει τη δυνατότητα:
• Να γίνουν ιστορικές αναδρομές για την Ορθοδοξία στα Βαλκάνια
• Επισημάνσεις για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα και
• να διερευνηθούν οι δυνατότητες της συμβολής της Ορθοδοξίας στην Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση των Βαλκανικών κρατών

Γνωρίζουμε όλοι μας ότι η Ορθοδοξία ήταν δια μέσω των αιώνων και παραμένει ο ισχυρότερος συνδετικός ιστός, ο ενοποιητικός παράγοντας μεταξύ των Βαλκανικών λαών. Και ακόμα ότι η Ορθοδοξία με τον οικουμενικό της χαρακτήρα επέδρασε καταλυτικά στις φυλετικές, πολιτιστικές εθνικιστικές και άλλες διαφορές στα φλεγόμενα Βαλκάνια.

Η Ορθοδοξία άμβλυνε και απάλειψε σε πολλές περιπτώσεις τις αντιπαραθέσεις και συνέβαλε στη διαμόρφωση κοινού Διαβαλκανικού μετώπου κατά των Τούρκων κατακτητών.
Ανέπτυξε το αίσθημα της αδελφοσύνης και της αλληλεγγύης. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο κεφαλή της Ορθοδοξίας ήταν και παραμένει παράγοντας ενότητας παρά την κατά καιρούς δημιουργία αυτονόμων ή αυτοκέφαλων «εθνικών» εκκλησιών, Αρχιεπισκόπων ή Πατριαρχείων. Οι βαλκανικοί λαοί βρέθηκαν και πάλι πολύ κοντά όπως τους πρώτους αιώνες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Η Ορθοδοξία μαζί με τις δημοκρατικές ιδέες του αστικού διαφωτισμού «Ελευθερία-Ισότης- Αδελφοσύνη» ενέπνευσε οραματιστές , προσωπικότητες που διαμόρφωσαν υπερεθνικά σχέδια Βαλκανικής συνεργασίας και πολιτικής ενότητας.

Αυτός όμως που συνέλαβε πρώτος την ιδέα της Διαβαλκανικής Συνεργασίας και της ενιαίας πολιτικής Διοίκησης μιας Παμβαλκανικής Δημοκρατίας είναι ο Ρήγας Βελεστινλής. Ενός ενωμένου Βαλκανικού συνόλου όπου θα εντάσσονταν σε ισότιμη ειρηνική και δημιουργική συμβίωση όλοι οι λαοί της περιοχής. Οι εξελίξεις των τελευταίων ετών στα Βαλκάνια , η κατάρρευση των ολοκληρωτικών καθεστώτων , άνοιξε τον δρόμο του εκδημοκρατισμού και της επανάκτησης του ιστορικού ρόλου της Ορθόδοξης Εκκλησίας.

Η Νοτιανατολική Ευρώπη όμως στην ιστορική της διαδρομή μετά την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού πέρα από τη γεωγραφική ενότητα δεν μπόρεσε να αποτελέσει και μια ενιαία πολιτική και οικονομική οντότητα.

Τα διαφορετικά πολιτικά συστήματα και οι διαφορετικοί προσανατολισμοί εξωτερικής πολιτικής των βαλκανικών χωρών καθόρισαν τις σχέσεις τους με τη Δυτική Ευρώπη . Και αυτό συνέβη και μετά το 1951 που ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Κοινότητα για πέντε περίπου δεκαετίες.
Στις 4 βαλκανικές χώρες που επιβλήθηκε ο κομμουνισμός υπήρξε ρήξη σχέσεων με την Δυτική και κεντρική Ευρώπη. Έτσι παρατηρείται οι σχέσεις της Βουλγαρίας , Ρουμανίας και Αλβανίας να είναι υποτυπώδεις με την ΕΟΚ.

Η Γιουγκοσλαβία που διατηρεί μια ουδέτερη στάση μεταξύ Ανατολής και Δύσης συνεργάζεται με την ΕΟΚ και τον Μάρτιο του 1970 υπογράφει την πρώτη εμπορική συμφωνία.

Η Ορθοδοξία στα Βαλκάνια δεν είναι μόνο η κυρίαρχη πνευματική θρησκευτική δύναμη αλλά και πληθυσμιακή . Το γεγονός ότι από τα 85 εκατ. Κατοίκους των Βαλκανικών Χωρών τα 73 εκατ. είναι Ορθόδοξοι Χριστιανοί δείχνει το μέγεθος της υπεροχής.

Οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι τοπικές εκκλησίες είναι πολλές και ποικίλες.
• Είναι ο εθνικισμός που επενεργεί ως διχαστικός παράγοντας και τραυματίζει την οικουμενικότητα της Ορθοδοξίας.
• Είναι τα πενιχρά οικονομικά των τοπικών Εκκλησιών που δεν τους επιτρέπουν να ασκήσουν όπως θα ήθελαν το ποιμενικό τους έργο και ακόμη να στελεχώσουν με επαρκές και κατάλληλο προσωπικό τις Εκκλησίες.
• Είναι απέναντι στην Ορθοδοξία η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία ενώ θα έπρεπε να είναι αρωγός και συμπαραστάτης αναβίωσης της μαρτυρικής Εκκλησίας των Βαλκανίων.
• Είναι ακόμη ο ισλαμισμός , η Τουρκία που βλέπει ότι η Ορθοδοξία είναι το μεγάλο εμπόδιο στα επεκτατικά της σχέδια. Και τώρα που τα ολοκληρωτικά καθεστώτα κατέρρευσαν και η Ορθοδοξία ανασαίνει ελεύθερα , είναι το ανυπέρβλητο εμπόδιο στα σχέδιά τους.

Δυστυχώς αυτή η μεγάλη πνευματική δύναμη που άντεξε τις πιο σκληρές και μακροχρόνιες δοκιμασίες και αποτελεί τη μεγαλύτερη εγγύηση δημιουργικής και ειρηνικής συνύπαρξης των λαών των βαλκανικών χωρών , δεν αξιοποιήθηκε ή ελάχιστα έγινε αυτό, για την ενταξιακή πορεία της προς την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το Συνέδριο πραγματοποιείται σε μια χρονική περίοδο που ενώ ο δρόμος άνοιξε για την ένταξη των Βαλκανικών χωρών – για ειρηνική επίλυση των διαφορών- και προς τις αδελφές εκκλησίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης . Η Ελλάδα αναλαμβάνει πρωτοβουλίες όπως πάντα και παρεμβαίνει για τη μη αλλαγή συνόρων στη Νοτιανατολική Ευρώπη και την ένταξη των βαλκανικών χωρών στην Ε.Ε.

Στους αγώνες αυτούς πρωταγωνιστεί η Ελλαδική Εκκλησία. Για αυτό οι τοπικές εκκλησίες των Βαλκανικών χωρών είναι οι καλύτεροι εταίροι , οι γνησιότεροι εκφραστές των Ευρωπαϊκών ιδεωδών.

Το πρόσφατα συσταθέν Διεθνές Ινστιτούτο Διαβαλκανικής Συνεργασίας Ρήγας Βελεστινλής , που έχω την τιμή να προεδρεύω θα είναι σταθερά και ανιδιοτελώς κοντά στην Ορθόδοξη Εκκλησία και θα αγωνιστεί στο δρόμο που χάραξε ο Ρήγας για τα Βαλκάνια. Πρόκειται για έναν δύσκολο δρόμο ιδιαίτερα τώρα στους καιρούς που διανύουμε , αλλά το όραμα του Ρήγα για διαβαλκανική συνεννόηση και συνεργασία είναι πάντοτε επίκαιρο , σύγχρονο και ελπιδοφόρο και το επιτάσσουν οι ραγδαίες εξελίξεις στην περιοχή.

ΠΟΡΙΣΜΑΤΑ ΔΙΑΒΑΛΚΑΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ

Οι χώρες της Βαλκανικής πρέπει να ακολουθήσουν τα δρόμο της συνεννόησης, της συναίνεσης, της συνεργασίας, της ειρηνικής συνύπαρξης, που οραματίσθηκε ο Ρήγας Βελεστινλής, και περιέγραψε ως διαμαρτυρία προς τα κατεστημένο πολιτικό σύστημα της τυραννίας ως άρνηση της τυραννίας πάσης μορφής, αγάπη προς τον πλησίον και ως παιδεία που οδηγεί στην ελεύθερη σκέψη και βούληση. Από κοινού πρέπει να δώσουμε δείγματα ενότητας, ώστε να ξεπεραστούν οι τυχόν φόβοι και προκαταλήψεις από την πλευρά των θεσμικών ευρωπαϊκών οργάνων.

Με τον τρόπο αυτό η συμβολή των Ορθοδόξων αλλά και των υπολοίπων θρησκευτικών, κοινωνικών και εθνικών Ομάδων των Βαλκανικών Χωρών στη διευρυμένη Ευρωπαϊκή Ένωση θα λάβει νέες διαστάσεις και νέο ιστορικό περιεχόμενο . Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι, ενημερωμένοι και παρόντες στις μεγάλες αποφάσεις. Για αυτό θα πρέπει να ενισχυθούν οι προσπάθειες των Ορθοδόξων Εκκλησιών προς την κατεύθυνση της ίδρυσης Γραφείων Παρακολουθήσεως ευρωπαϊκών Θεμάτων, της πραγματοποιήσεως καθώς και της συνεργασίας ειδικών σεμιναρίων από τις Εκκλησίες, την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ορθόδοξες Θεολογικές Σχολές καθώς και της συνεργασίας νέων και νεανίδων σε Διαβαλκανικό επίπεδο.

Τέλος η ιερά Μητρόπολις Δημητριάδος και Αλμυρού, σε συνεργασία με το Διεθνές Ινστιτούτου Διαβαλκανικής Συνεργασίας «Ρήγας Βελεστινλής» ανέλαβε την ευθύνη για τη διοργάνωση ετησίως του παρόντος Διαβαλκανικού Συνεδρίου, που καθιερώνεται πλέον ως θεσμός για τη Μαγνησία.

Εισήγηση Γ. Σούρλα "Η ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΙΣΤΗ ΚΑΙ ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΟΥ ΡΗΓΑ ΦΕΡΑΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΩΝ ΒΑΛΚΑΝΙΩΝ" 

Άρθρο του Γ. Σούρλα "Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ"

ΜΗΝΥΜΑ ΤΟΥ ΜΑΚΑΡΙΟΤΑΤΟΥ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΑΘΗΝΩΝ ΚΑΙ ΠΑΣΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ κ.κ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ

ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΣΕΒΑΣΜΙΟΤΑΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΑΔΟΣ ΚΑΙ ΑΛΜΥΡΟΥ ΙΓΝΑΤΙΟΥ

Εισήγηση Αρχιμανδρίτη Χαράλαμπου Nichev, Πατριαρχείο Βουλγαρίας

Εισήγηση Δρ Κων/νου Β. Ζορμπά, Θεολόγος–Κοινωνιολόγος, Διευθυντής του Παρατηρητηρίου Κοινωνικών Φαινομένων της Εκκλησίας της Ελλάδος

Περίληψη εισηγήσεως Ιωάννη Στ. Ζερβού

Μήνυμα Υφυπουργού Εξωτερικών κ. Σκανδαλάκη

• ► επόμ: ► Ημερίδα Δ.Ι.Δ.Σ. "Ελλάδα-Σκόπια και εξελίξεις στα Βαλκάνια"
• ◄ προηγ: ◄ Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΣΤΑ ΒΑΛΚΑΝΙΑ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΩΜΕΝΗ ΕΥΡΩΠΗ