ΔΑΝΙΗΛ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗΣ (1758-1832)

Γεννήθηκε στις Μηλιές Μαγνησίας το 1758 από πλούσιους γονείς και πέθανε το 1832 στις Μπάλτς της Βεσσαραβίας (που ανήκει σήμερα στη Μολδαβία), όπου και ετάφη. Τα πρώτα γράμματα διδάχθηκε στην ιδιαίτερη πατρίδα του στις Μηλιές. Συνέχισε τις σπουδές του στην περίφημη σχολή της Ζαγοράς. Εικοσαετής στο Άγιον Όρος γίνεται μοναχός Δανιήλ (από Δημήτριος) και παρακολουθεί μαθήματα στην εκεί λειτουργούσα Αθωνιάδα Σχολή.

Συμπλήρωσε τη μόρφωσή του, ιδιαίτερα στα μαθηματικά και την γεωγραφία, στη Σχολή του Αγίου Μηνά στη Χίο και αργότερα στο Βουκουρέστι στην ακμάζουσα Ακαδημία, κοντά στον περίφημο δάσκαλο Νεόφυτο Καυσοκαλυβίτη. Εκεί ανήκε στον κύκλο του Δημήτριου Κανταρτζή, του Μεγάλου Λογοθέτη της Βλαχίας, που ήταν για πολλά χρόνια φανατικός υπερασπιστής της δημοτικής γλώσσας, «της φυσικής της Ρωμαίικης», «για να προκόβουν οι νέοι γρήγορα και με θεμέλιο». Πεποίθησή του Κανταρτζή ήταν ότι πρέπει να φέρουν στην Ελλάδα την επιστημονική γνώση της Ευρώπης. Οι απόψεις του αυτές καθόρισαν την πνευματική πορεία πολλών νέων λογίων που συχνάζουν στον κύκλο του. Ανάμεσά τους οι Δημητριείς (Φιλιππίδης – Κωνσταντάς) και ο Ρήγας Βελεστινλής.

Το 1780 ο Φιλιππίδης, καθηγητής στην Ελληνική Σχολή του Ιασίου, συνάντησε τον Ρήγα Βελεστινλή και συζήτησε για τα προβλήματα της σκλαβωμένης πατρίδας. Όμως η ανήσυχη φύση του και η αγάπη του για τις φυσικές επιστήμες τον οδηγούν στην Ευρώπη.

Στη Βιέννη θα γνωρισθεί και θα συνεργασθεί με τον Άνθιμο Γαζή και άλλους λόγιους της διασποράς. Στο Παρίσι θα σπουδάσει ανώτερα Μαθηματικά – Αστρονομία και Γεωγραφία κοντά σε κορυφαίους επιστήμονες. Οι νέες επιστημονικές κατακτήσεις και οι πολιτικές αναστατώσεις από τη Γαλλική Επανάσταση, που θα τις βιώσει από κοντά, θα τον επηρεάσουν καθοριστικά. Θα διαμορφώσει την πεποίθηση ότι πρέπει να μεταβληθεί η συντηρητική παιδεία της Ελλάδας και να δεχθεί τα μηνύματα της Ευρώπης, τόσο στο περιεχόμενο, όσο και στις μεθόδους, για να ανθίσουν οι τέχνες και οι επιστήμες.

Η μέγιστη προσφορά του όμως στο έργο του φωτισμού του γένους είναι «Η Νεωτερική Γεωγραφία», έργο βασικό του Νεοελληνικού Διαφωτισμού, έργο με παιδαγωγικές αρετές και νεωτερικό πνεύμα, το οποίο έγραψε σε συνεργασία με τον Γρ. Κωνσταντά, συμπατριώτη του, για να γνωρίσουν οι Έλληνες την πατρίδα που έχασαν και που τους ανήκει.

Επιστρέφει στις Παραδουνάβιες περιοχές και μάλιστα στο Βουκουρέστι και το Ιάσιο, όπου αναπτύσσει πλούσια επιστημονική και πνευματική ευρύτερα δραστηριότητα. Έκανε σοβαρές μελέτες και μετέφρασε και εξέδωσε έργα επιστημονικά που αφορούν τη Λογική, τη Φιλοσοφία, τη Φυσική, την Αστρονομία, αλλά και έργα ιστορικά.

Το 1801 εξέδωσε το έργο «Λογική, ή αι πρώται αναπτύξεις της τέχνης του στοχάζεσθαι», μετάφραση από «τη Λογική» του Κονδιγιάκ. Το 1803 εξέδωσε σε μετάφραση σε μετάφραση το έργο «Αστρονομία» του Λαλάνδου, αργότερα τα έργα «Ιστορία της Ρουμανίας», «Γεωγραφία των Παριστρίων ηγεμονιών» και άλλα. Μετέφρασε ακόμη το έργο «Φυσική» του Brissons με τίτλο «Πραγματεία στοιχειώδης ή αρχαί Φυσικής», που είναι ίσως ακόμη ανέκδοτο στη Βιβλιοθήκη των Μηλεών.

Αγωνίσθηκε με συνέπεια για την εισαγωγή των φυσικών σπουδών στην Ελλάδα και για τη διαμόρφωση της επιστημονικής ορολογίας στη Φυσική και την Αστρονομία. Θεωρήθηκε γενικά ο Φιλιππίδης ως ένας από τους σοφότερους και περισσότερο καταρτισμένους λογίους, που αγωνίσθηκε με θάρρος για την καταπολέμηση του σχολαστικού και της οπισθοδρομικής παιδείας της Ελλάδας, αλλά και για την καθιέρωση της δημοτικής γλώσσας. Υπήρξε ένας από τους βασικούς εκπροσώπους του Επαναστατικού αγώνα για το Γένος, αλλά και ένας από τους κύριους εκφραστές του κινήματος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού.

Τον Ιούνιο του 2005 Ελληνική αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον Αντιπρόεδρο της Βουλής κ. Γ. Σούρλα επισκέφθηκαν την Μολδαβία και συγκεκριμένα την πόλη Μπάλτς όπου ετάφη ο Δ. Φιλιππίδης. Μετά από επιμνημόσυνη δέηση εναπόθεσαν σε λάρνακα ό,τι βρήκαν από τον χώρου όπου ετάφη. Η λάρνακα αυτή τοποθετήθηκε σε μνημείο στις Μηλιές στις 9 Οκτωβρίου.

(από το βιβλίο του Γ. Σούρλα «Οι πολιτικοί της Μαγνησίας»)

• ► επόμ: ► Ο ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΗΣ κ. Γ. ΣΟΥΡΛΑΣ ΚΑΙ Ο ΔΗΜΟΣ ΜΗΛΕΩΝ ΣΤΗ ΡΟΥΜΑΝΙΑ ΚΑΙ ΜΟΛΔΑΒΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ Δ. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ